Βλάβες Τροφοδοτικού
Τα τροφοδοτικά των υπολογιστών είναι από τα εξαρτήματα που παρουσιάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα βλάβες. Και αυτό γιατί το τροφοδοτικό είναι η συσκευή που συνδέει όλα τα εξαρτήματα του υπολογιστή σας με το ηλεκτρικό δίκτυο. Έτσι όλες οι υπόλοιπες συσκευές του υπολογιστή σας λειτουργούν σε ένα καλά ελεγχόμενο και σταθερό ηλεκτρικό περιβάλλον. Περιβάλλον που το εξασφαλίζει το τροφοδοτικό του υπολογιστή παρέχοντας τις κατάλληλες τάσεις με ένα μικρό περιθώριο απόκλισης (±5%).
Το τροφοδοτικό από την άλλη, συνδέεται απευθείας στο ηλεκτρικό δίκτυο το οποίο εκ της φύσεώς του δεν είναι σταθερό. Οι διαταραχές της τάσης μπορεί να συμβαίνουν πέρα από λόγους που αφορούν το δημόσιο δίκτυο και εξαιτίας της κάθε εσωτερικής ηλεκτρικής εγκατάστασης και των καταναλώσεων αλλά και από γειτονικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται και μεταφέρεται μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου και να καταναλώνεται από χιλιάδες καταναλωτές ταυτόχρονα. Έτσι, υπεισέρχονται δεκάδες παράγοντες που μεταβάλλονται και τελικά στο τροφοδοτικό του υπολογιστή σας δεν καταλήγουν συνέχεια 230Volt στα 50Hz. Μπορούμε να χωρίσουμε τις κυριότερες διαταραχές της ηλεκτρικής τάσης σε τρεις κατηγορίες:
Πέρα από τις "καταπονήσεις" που δέχεται το τροφοδοτικό από το ηλεκτρικό δίκτυο, η συνεχής λειτουργία του έχει σαν συνέπεια τη φυσική αλλοίωση των ηλεκτρονικών και ηλεκτρολογικών του στοιχείων, ιδιαίτερα αν η ψύξη του δεν είναι η ενδεδειγμένη. Γι'αυτό συνιστάται ο περιοδικός καθαρισμός από τη σκόνη που φυσιολογικά επικολλάται στα τοιχώματα της ψύκτρας και του ανεμιστήρα. Γενικότερα οι βλάβες του μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα είτε να μη λειτουργεί καθόλου, είτε στιγμιαίες διακοπές ρεύματος (οπότε έχουμε επανεκκινήσεις) είτε το ρεύμα που παρέχεται στα επιμέρους εξαρτήματα δεν επαρκεί οπότε παρουσιάζονται κολλήματα. Σε κάθε περίπτωση ένα προβληματικό τροφοδοτικό μπορεί να έχει ακόμα και καταστρεπτικές για το σύστημα μας συνέπειες...
Τα τροφοδοτικά των υπολογιστών είναι από τα εξαρτήματα που παρουσιάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα βλάβες. Και αυτό γιατί το τροφοδοτικό είναι η συσκευή που συνδέει όλα τα εξαρτήματα του υπολογιστή σας με το ηλεκτρικό δίκτυο. Έτσι όλες οι υπόλοιπες συσκευές του υπολογιστή σας λειτουργούν σε ένα καλά ελεγχόμενο και σταθερό ηλεκτρικό περιβάλλον. Περιβάλλον που το εξασφαλίζει το τροφοδοτικό του υπολογιστή παρέχοντας τις κατάλληλες τάσεις με ένα μικρό περιθώριο απόκλισης (±5%).
Το τροφοδοτικό από την άλλη, συνδέεται απευθείας στο ηλεκτρικό δίκτυο το οποίο εκ της φύσεώς του δεν είναι σταθερό. Οι διαταραχές της τάσης μπορεί να συμβαίνουν πέρα από λόγους που αφορούν το δημόσιο δίκτυο και εξαιτίας της κάθε εσωτερικής ηλεκτρικής εγκατάστασης και των καταναλώσεων αλλά και από γειτονικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται και μεταφέρεται μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου και να καταναλώνεται από χιλιάδες καταναλωτές ταυτόχρονα. Έτσι, υπεισέρχονται δεκάδες παράγοντες που μεταβάλλονται και τελικά στο τροφοδοτικό του υπολογιστή σας δεν καταλήγουν συνέχεια 230Volt στα 50Hz. Μπορούμε να χωρίσουμε τις κυριότερες διαταραχές της ηλεκτρικής τάσης σε τρεις κατηγορίες:
- Διακοπές βραχείας διάρκειας (transient fault). Πρόκειται συνήθως για ηθελημένες διακοπές της παροχής τάσης με σκοπό την προστασία του δικτύου και των συσκευών που συνδέονται σε αυτό. Είναι πιο συχνές εκεί όπου το δίκτυο είναι εναέριο και οφείλονται συνήθως σε βραχυκυκλώματα.
- Μεταβατικές υπερτάσεις (voltage spike). Αφορά απότομες ανόδους της τάσης που κρατάει μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οφείλεται σε κεραυνούς, βραχυκυκλώματα, σε σύνδεση-αποσύνδεση συσκευών μεγάλης κατανάλωσης ή συστοιχιών αντιστάθμισης τάσης του δικτύου διανομής ή σε φαινόμενα επαγωγής-αυτεπαγωγής. Είναι πιο επικίνδυνη κατάσταση από την προηγούμενη.
- Βυθίσεις τάσης (voltage sag). Είναι καταστάσεις όπου για λίγα δευτερόλεπτα ή δέκατα του δευτερολέπτου η τάση πέφτει πολύ κάτω από τα 230 Volt. Ο πιο απλός τρόπος για να αντιληφθούμε μια βύθιση τάσης είναι από τα φώτα του σπιτιού μας που παροδικά φαίνονται να τρεμοσβήνουν. Αιτία αυτών των φαινόμενων είναι βραχυκυκλώματα (κεραυνοί κ.λ.π.) ή απότομες αυξήσεις του φορτίου που καταναλώνεται στο σπίτι μας ή σε γειτονικά δίκτυα.
Πέρα από τις "καταπονήσεις" που δέχεται το τροφοδοτικό από το ηλεκτρικό δίκτυο, η συνεχής λειτουργία του έχει σαν συνέπεια τη φυσική αλλοίωση των ηλεκτρονικών και ηλεκτρολογικών του στοιχείων, ιδιαίτερα αν η ψύξη του δεν είναι η ενδεδειγμένη. Γι'αυτό συνιστάται ο περιοδικός καθαρισμός από τη σκόνη που φυσιολογικά επικολλάται στα τοιχώματα της ψύκτρας και του ανεμιστήρα. Γενικότερα οι βλάβες του μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα είτε να μη λειτουργεί καθόλου, είτε στιγμιαίες διακοπές ρεύματος (οπότε έχουμε επανεκκινήσεις) είτε το ρεύμα που παρέχεται στα επιμέρους εξαρτήματα δεν επαρκεί οπότε παρουσιάζονται κολλήματα. Σε κάθε περίπτωση ένα προβληματικό τροφοδοτικό μπορεί να έχει ακόμα και καταστρεπτικές για το σύστημα μας συνέπειες...
Επιλογή κατάλληλου Τροφοδοτικού
Διαλέγοντας ένα τροφοδοτικό θα πρέπει πάνω από όλα να ελεγχθεί η Ισχύς που υποστηρίζει. Ένα τροφοδοτικό με 450-500 Watt είναι υπεραρκετό για τους συνηθισμένους υπολογιστές, ενώ η σύγχρονοι επεξεργαστές και μητρικές έχουν μειώσει τις απαιτήσεις κατά πολύ. Γενικά το πόσα Watt είναι απαραίτητα από το συνηθισμένο, το καθορίζει πέρα από τον επεξεργαστή και τη μητρική, κυρίως η κάρτα γραφικών. Στην αγορά βέβαια κυκλοφορούν τροφοδοτικά που ξεκινούν από 300 Watt και φτάνουν μέχρι και τα 1500 Watt. Τέλος, όσον αφορά την ισχύ, καλό είναι να εξετάζεται η τιμές της συνδυαστικής ισχύς (combined power) που εξάγει σε συνδυασμένες τάσεις και κυρίως στο ζεύγος των 5v & 3.3v.
Σημαντικά επίσης θέματα είναι η ψύξη και ο θόρυβος. Τα τροφοδοτικά παράγουν αρκετή θερμότητα και χρειάζονται τουλάχιστον έναν ανεμιστήρα για να ψύχονται. Όσο μεγαλύτερη η διάμετρος του ανεμιστήρα, τόσο μεγαλύτερη ροή αέρα μπορεί να προσφέρει σε μικρές ταχύτητες περιστροφής και άρα και με λιγότερο θόρυβο. Οπότε προτιμούνται τροφοδοτικά που διαθέτουν ανεμιστήρα των 120mm και αν είναι δυνατόν η ταχύτητα του να ρυθμίζεται αυτόματα ανάλογα με τη θερμοκρασία. Ακόμα, για την καλύτερη οργάνωση του εσωτερικού του υπολογιστή και επομένως καλύτερη ροή αέρα στο εσωτερικό του είναι προτείνεται το modular (αρθρωτό) τροφοδοτικό. Σε αυτόν τον τύπο τα καλώδια που ξεκινούν από το τροφοδοτικό για τα διάφορα μέρη του υπολογιστή είναι αποσπώμενα, και έτσι συνδέονται μόνο αυτά που πραγματικά χρειάζονται μειώνοντας τον ενοχλητικό όγκο καλωδίων. Από την άλλη όμως, κακού τύπου συνδέσεις σε τέτοιου τύπου τροφοδοτικά μπορεί να προκαλούν απώλειες.
Ένα επίσης σημαντικό χαρακτηριστικό είναι τις διαστάσεις του, αν χωράει στο κουτί, αν “βολεύει” στο κουτί στο οποίο θα τοποθετηθεί. Το “βολεύει” αφορά μερικά κουτιά έχουν την θέση του τροφοδοτικού κάτω ή σε μέρος διαφορετικό από την πάνω αριστερή μεριά του κουτιού που είναι παραδοσιακά. Στην συνέχεια, ελέγχουμε και τον αριθμό και τον τύπο των καλωδίων που διαθέτει το κάθε τροφοδοτικό, τα οποία πρέπει να σας υπέρ- καλύπτουν (για τυχόν μελλοντική επέκταση). Σιγουρευτείτε ότι υπάρχουν αρκετά καλώδια συνδέσεων για όλες τις συσκευές σας. Τέλος, σημαντικό κριτήριο για την αγορά τροφοδοτικού, είναι η αποδοτικότητα, η οποία μετράτε σε ποσοστό %. Τα πολύ καλά τροφοδοτικά αποδίδουν πάνω από 85% και αυτό είναι σημαντικές επιπτώσεις στην κατανάλωση ρεύματος ειδικά όταν το τροφοδοτικό βρίσκεται σε κατάσταση αδράνειας (idle). Γενικά, η ποιότητα συνήθως έχει αντίστοιχο τίμημα στο κόστος του τροφοδοτικού. Ένα καλό τροφοδοτικό συμβάλλει στην σταθερότητα του συστήματος και προστατεύει τα υπόλοιπα εξαρτήματα.
Κάτι άλλο που πιθανώς αξίζει το επιπλέον κόστος είναι το τροφοδοτικό να έχει ενεργή διόρθωση συντελεστή ισχύος (active power factor correction - active PFC) που θα σας προσφέρει αποδοτικότερη (λιγότερες απώλειες) διαχείριση ισχύος και ποιοτικότερα χαρακτηριστικά στο ρεύμα εξόδου. Άλλοι παράμετροι που συμβάλλουν στην ποιότητα ενός τροφοδοτικού είναι ενισχυμένες ψύκτρες, ξεχωριστοί ανορθωτές, ειδική αντιεκρηκτική & αντιπυρική θήκη και ικανό πλήθος αισθητήρων θερμοκρασίας, ποιότητα πυκνωτών, στιβαρότητα κατασκευής και μια σειρά από ειδικά χαρακτηριστικά που αφορούν περισσότερο την ηλεκτρολογία και τα ηλεκτρονικά.
Διαλέγοντας ένα τροφοδοτικό θα πρέπει πάνω από όλα να ελεγχθεί η Ισχύς που υποστηρίζει. Ένα τροφοδοτικό με 450-500 Watt είναι υπεραρκετό για τους συνηθισμένους υπολογιστές, ενώ η σύγχρονοι επεξεργαστές και μητρικές έχουν μειώσει τις απαιτήσεις κατά πολύ. Γενικά το πόσα Watt είναι απαραίτητα από το συνηθισμένο, το καθορίζει πέρα από τον επεξεργαστή και τη μητρική, κυρίως η κάρτα γραφικών. Στην αγορά βέβαια κυκλοφορούν τροφοδοτικά που ξεκινούν από 300 Watt και φτάνουν μέχρι και τα 1500 Watt. Τέλος, όσον αφορά την ισχύ, καλό είναι να εξετάζεται η τιμές της συνδυαστικής ισχύς (combined power) που εξάγει σε συνδυασμένες τάσεις και κυρίως στο ζεύγος των 5v & 3.3v.
Σημαντικά επίσης θέματα είναι η ψύξη και ο θόρυβος. Τα τροφοδοτικά παράγουν αρκετή θερμότητα και χρειάζονται τουλάχιστον έναν ανεμιστήρα για να ψύχονται. Όσο μεγαλύτερη η διάμετρος του ανεμιστήρα, τόσο μεγαλύτερη ροή αέρα μπορεί να προσφέρει σε μικρές ταχύτητες περιστροφής και άρα και με λιγότερο θόρυβο. Οπότε προτιμούνται τροφοδοτικά που διαθέτουν ανεμιστήρα των 120mm και αν είναι δυνατόν η ταχύτητα του να ρυθμίζεται αυτόματα ανάλογα με τη θερμοκρασία. Ακόμα, για την καλύτερη οργάνωση του εσωτερικού του υπολογιστή και επομένως καλύτερη ροή αέρα στο εσωτερικό του είναι προτείνεται το modular (αρθρωτό) τροφοδοτικό. Σε αυτόν τον τύπο τα καλώδια που ξεκινούν από το τροφοδοτικό για τα διάφορα μέρη του υπολογιστή είναι αποσπώμενα, και έτσι συνδέονται μόνο αυτά που πραγματικά χρειάζονται μειώνοντας τον ενοχλητικό όγκο καλωδίων. Από την άλλη όμως, κακού τύπου συνδέσεις σε τέτοιου τύπου τροφοδοτικά μπορεί να προκαλούν απώλειες.
Ένα επίσης σημαντικό χαρακτηριστικό είναι τις διαστάσεις του, αν χωράει στο κουτί, αν “βολεύει” στο κουτί στο οποίο θα τοποθετηθεί. Το “βολεύει” αφορά μερικά κουτιά έχουν την θέση του τροφοδοτικού κάτω ή σε μέρος διαφορετικό από την πάνω αριστερή μεριά του κουτιού που είναι παραδοσιακά. Στην συνέχεια, ελέγχουμε και τον αριθμό και τον τύπο των καλωδίων που διαθέτει το κάθε τροφοδοτικό, τα οποία πρέπει να σας υπέρ- καλύπτουν (για τυχόν μελλοντική επέκταση). Σιγουρευτείτε ότι υπάρχουν αρκετά καλώδια συνδέσεων για όλες τις συσκευές σας. Τέλος, σημαντικό κριτήριο για την αγορά τροφοδοτικού, είναι η αποδοτικότητα, η οποία μετράτε σε ποσοστό %. Τα πολύ καλά τροφοδοτικά αποδίδουν πάνω από 85% και αυτό είναι σημαντικές επιπτώσεις στην κατανάλωση ρεύματος ειδικά όταν το τροφοδοτικό βρίσκεται σε κατάσταση αδράνειας (idle). Γενικά, η ποιότητα συνήθως έχει αντίστοιχο τίμημα στο κόστος του τροφοδοτικού. Ένα καλό τροφοδοτικό συμβάλλει στην σταθερότητα του συστήματος και προστατεύει τα υπόλοιπα εξαρτήματα.
Κάτι άλλο που πιθανώς αξίζει το επιπλέον κόστος είναι το τροφοδοτικό να έχει ενεργή διόρθωση συντελεστή ισχύος (active power factor correction - active PFC) που θα σας προσφέρει αποδοτικότερη (λιγότερες απώλειες) διαχείριση ισχύος και ποιοτικότερα χαρακτηριστικά στο ρεύμα εξόδου. Άλλοι παράμετροι που συμβάλλουν στην ποιότητα ενός τροφοδοτικού είναι ενισχυμένες ψύκτρες, ξεχωριστοί ανορθωτές, ειδική αντιεκρηκτική & αντιπυρική θήκη και ικανό πλήθος αισθητήρων θερμοκρασίας, ποιότητα πυκνωτών, στιβαρότητα κατασκευής και μια σειρά από ειδικά χαρακτηριστικά που αφορούν περισσότερο την ηλεκτρολογία και τα ηλεκτρονικά.